Προγεννητικός Έλεγχος

Ο προγεννητικός έλεγχος επιτρέπει την έγκαιρη διάγνωση συγγενών ανωμαλιών και γενετικών διαταραχών στο έμβρυο και αποτελείται από τις προγνωστικές εξετάσεις (screening) και τις διαγνωστικές εξετάσεις.

Μείζονες συγγενείς ανωμαλίες (Μajor Congenital Anomalies, MCA) παρατηρούνται υπερηχογραφικά σε συχνότητα περίπου 1-3% των κυήσεων και είναι υπεύθυνες για ένα σημαντικό ποσοστό προ- και περιγεννητικών θανάτων αλλά και νεογνικής νοσηρότητας. Ενώ έχουν αναγνωριστεί πολλά και ετερογενή αίτια, ανάμεσα στα οποία ενδομήτριες λοιμώξεις, γενετικοί παράγοντες και περιβαλλοντικές επιδράσεις, στη μεγάλη πλειοψηφία των περιπτώσεων δεν υπάρχουν αναγνωρίσιμοι υποκείμενοι παράγοντες κινδύνου.

Η έγκαιρη διάγνωση στο έμβρυο είναι απαραίτητη για τη λήψη αποφάσεων από το ζευγάρι με σκοπό την διαχείριση της εγκυμοσύνης, την προγεννητική και μεταγεννητική ιατρική περίθαλψη, και την στοχευμένη θεραπεία.

Η παροχή γενετικής συμβουλευτικής από ειδικούς επιστήμονες υγείας στους γονείς με αυξημένο κίνδυνο εμφάνισης ανωμαλιών στο κυοφορούμενο έμβρυο, είναι απαραίτητη ώστε να:

κατανοήσουν και να αναγνωρίσουν τις ενδείξεις για προγεννητική διάγνωση στο κυοφορούμενο έμβρυο,

κατανοήσουν τις ιατρικές πτυχές της διάγνωσης μιας γενετικής ασθένειας ή μιας συγγενούς ανωμαλίας (κατηγοριοποίηση της διαταραχής,  πρότυπο κληρονομικότητας, κίνδυνος επανεμφάνισης σε επόμενες κυήσεις).

Οι δύο κύριες κατηγορίες προγεννητικών εξετάσεων είναι:

Oι προγνωστικές εξετάσεις (screening) χρησιμοποιούνται γενικά για να εκτιμηθεί η πιθανότητα να υπάρχουν σοβαρές, κυρίως γενετικές παθήσεις, ή άλλες πιθανές ανωμαλίες στη διάπλαση του εμβρύου. Όταν οι προγνωστικές εξετάσεις δείχνουν ότι ένα έμβρυο διατρέχει αυξημένο κίνδυνο, μπορούν να πραγματοποιηθούν διαγνωστικές εξετάσεις, οι οποίες συχνά είναι επεμβατικές, για να επιβεβαιωθεί η παρουσία μιας διαταραχής.

Οι πιο συνηθισμένες προγνωστικές εξετάσεις είναι οι υπερήχοι ρουτίνας, οι εξετάσεις αίματος και η μέτρηση της αρτηριακής πίεσης καθώς και ο Μη Επεμβατικός Προγεννητικός Έλεγχος (ΝΙΡΤ) χρησιμοποιώντας το ελεύθερο εμβρυϊκό DNA που κυκλοφορεί στο αίμα της μητέρας.

Αναλυτικότερα:

• Βιοχημικός έλεγχος πρώτου τριμήνου, PAPP-A test για το σύνδρομο Down, Edwards, Patau
• Πλακουντιακός αυξητικός παράγοντας (PlGF) για τον έλεγχο προεκλαμψίας σε ασυμπτωματικές έγκυες γυναίκες
• SFlt-1/PlGF (διαλυτή FMS-like κινάση της τυροσίνης / πλακουντιακός αυξητικός παράγοντας) σε έγκυες υψηλού κινδύνου για την εκδήλωση προεκλαμψίας
• Μη Επεμβατικός Προγεννητικός Έλεγχος PrenaTest (ΝΙΡΤ), που αποτελεί νέας γενιάς, γρήγορο, ασφαλές, οικονομικό και με την υψηλότερη θετική προγνωστική αξία, ανάμεσα σε ανάλογα τεστ.

Όταν οι προγνωστικές εξετάσεις δείχνουν ότι ένα έμβρυο διατρέχει αυξημένο κίνδυνο, μπορούν να πραγματοποιηθούν διαγνωστικές εξετάσεις, οι οποίες συχνά είναι επεμβατικές, για να επιβεβαιωθεί η παρουσία μιας διαταραχής.

Οι κοινές διαγνωστικές επεμβατικές εξετάσεις περιλαμβάνουν τον συμβατικό και μοριακό καρυότυπο (Chromosomal Microarray Analysis) που πραγματοποιούνται σε εμβρυϊκά κύτταρα κατόπιν βιοψίας χοριακών λαχνών ή αμνιοπαρακέντησης. Το επόμενο βήμα για τη γενετική ανάλυση μονογονιδιακών νοσημάτων σε επίπεδο νουκλεοτιδίων, αποτελεί η ανάλυση του εμβρυϊκού DNA με την τεχνική της αλληλούχησης νέας γενιάς (Next Generation Sequencing, NGS).

O μοριακός καρυότυπος (CMA) αποτελεί πλέον βασική εξέταση ανάλυσης με υψηλή ευαισθησία για την ανίχνευση ελλείψεων και διπλασιασμών σε ολόκληρο το γονιδίωμα, που σχετίζονται με σύνδρομα με κλινικό φαινότυπο.

Η αλληλούχηση νέας γενιάς (NGS) και πιο συγκεκριμένα η αλληλούχηση των εξωνικών περιοχών Whole Exome Sequencing (WES) αποτελεί βασικό εργαλείο για την ανίχνευση γενετικών παθήσεων που οφείλονται σε παραλλαγές στο επίπεδο του ενός ή μερικών νουκλεοτιδίων, καθώς και σε μικρές ενθέσεις και ελλείμματα (small INDELS) εντός της κωδικοποιούσας περιοχής του γονιδιώματος. Η πιθανή πρόσθετη διαγνωστική αξία του NGS σε έμβρυα με παθολογικά υπερηχογραφικά ευρήματα υπολογίζεται στο 10-12% κατά μέσο όρο.